Đây là bước tiến mới về thể chế, hoàn thiện khung khổ pháp lý cho hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo và công tác điều hành xuất khẩu theo hướng mở, xây dựng thể chế kiến tạo, minh bạch, tạo thuận lợi sẽ có tác dụng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, rào cản cho thương nhân khi gia nhập thị trường xuất khẩu gạo, góp phần phát triển ổn định, bền vững của ngành sản xuất, xuất khẩu gạo, nâng cao tính cạnh tranh của thương nhân và của sản phẩm gạo Việt Nam trên thị trường trong nước và thế giới.

Các văn bản này có nhiều điểm mới thể hiện tư duy đổi mới trong quản lý của Bộ Công Thương, của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo. Cụ thể: (i) đã điều chỉnh quy định điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo theo hướng loại bỏ rào cản về quy mô, rào cản địa bàn đầu tư xây dựng kho chứa, cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo để đáp ứng điều kiện kinh doanh; (ii) bổ sung quy định cơ chế xuất khẩu tự do không cần đáp ứng điều kiện kinh doanh, không cần cấp giấy chứng nhận nhằm khuyến khích thương nhân đầu tư sản xuất, xuất khẩu các mặt hàng gạo có chất lượng, giá trị cao; (iii) không buộc thương nhân phải sở hữu mà có thể đi thuê kho chứa, cơ sở xay, xát, chế biến thóc, gạo để đáp ứng điều kiện kinh doanh nhằm giảm thiểu chi phí gia nhập thị trường, tạo điều kiện khai thác, sử dụng hiệu quả các cơ sở xay, xát, chế biến, kho chứa đã có, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư của thương nhân và đầu tư xã hội, giải phóng năng lực kinh doanh thương mại; (iv) đã bãi bỏ các quy định tạo rào cản không phù hợp với tình hình thực tiễn, gây bất lợi cho thương nhân trong hoạt động kinh doanh như bãi bỏ quy định đăng ký hợp đồng xuất khẩu gạo tại Hiệp hội Lương thực Việt Nam, bãi bỏ quy định về giá sàn gạo xuất khẩu, giảm lượng gạo dự trữ lưu thông xuống còn 5%, bỏ quy định thương nhân phải có lượng gạo tồn kho tối thiểu tương đương 50% lượng gạo trong hợp đồng đăng ký xuất khẩu, giúp giảm đáng kể áp lực tồn đọng vốn và chi phí vốn, giảm giá thành, nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm và sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

Ngoài ra, các văn bản nêu trên đã quán triệt tinh thần đẩy mạnh cải cách hành chính, theo đó điều chỉnh các quy định về thủ tục hành chính liên quan đến việc cấp, cấp lại, điều chỉnh nội dung Giấy chứng nhận theo hướng đơn giản hóa hồ sơ, giấy tờ, quy định rõ các loại thủ tục, cách thức thực hiện thủ tục, rút ngắn thời gian thực hiện để tạo thuận lợi cho thương nhân khi thực hiện các thủ tục này.

Để kịp thời triển khai công tác phối hợp giữa Bộ Công Thương với các Bộ, ngành, địa phương, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân xuất khẩu gạo trong việc thực hiện Nghị định số 107/2018/NĐ-CP và Thông tư số 30/2018/TT-BCT ngày 01 tháng 10 năm 2018, Bộ Công Thương dự kiến tổ chức Hội nghị phổ biến tuyên truyền Nghị định số 107/2018/NĐ-CP và Thông tư số 30/2018/TT-BCT và các văn bản liên quan đến hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo vào trong tháng 11 năm 2018.